Kebab to jeden z najbardziej lubianych fast foodów w Polsce. Wyrazisty smak opiekanego na pionowym rożnie mięsa, aromatyczne sosy, soczyste warzywa i pyszne ciasto lub bułka… czego chcieć więcej? Być może odrobiny historii. Okazuje się bowiem, że kebab niejedno ma imię i – choć wydaje się nowym wynalazkiem – powstał bardzo dawno temu
Niezależnie od tego, gdzie zamawiamy kebab – Toruń czy Istambuł – za tym daniem stoi wiele wieków historii. Dziś tę potrawę można znaleźć w niemal każdym zakątku świata, ale jej korzenie sięgają Bliskiego Wschodu.
Wszystkie drogi prowadzą do Turcji
Wiele informacji o historii kebaba kryje się w samej nazwie dania. Jej źródeł trzeba szukać w języku arabskim, a dalej – w aramejskim i akadyjskim. Co oznacza słowo kebab? Mówiąc najprościej, pieczenie lub smażenie. Tak określano również małe kawałki mięsa smażone na patykach albo szpikulcach nad ogniem lub rozżarzonymi węglami. Ślady świadczące o przygotowywaniu takich potraw prowadzą do początków gatunku ludzkiego, a pierwsze wzmianki o opiekaniu mięsa w ten sposób pojawiają się już u Homera oraz na bizantyjskich malowidłach. Samo słowo kebab, użyte jako nazwa mięsnego dania, pojawia się jednak dopiero w XIV wieku w Turcji, w zapiskach tureckiego historyka, Kyssa-i Yusufa.
Czym był średniowieczny kebab? Najprawdopodobniej był to tzw. sis kebap, czyli… szaszłyk. Znamy go do dziś, ale nie spodziewalibyśmy się otrzymać tej potrawy, zamawiając kebab w Toruniu, Berlinie czy nawet tureckiej Alanyi. Jak zatem od mięsa pieczonego na patyku doszliśmy do wielkich bel mięsa opiekanych na pionowym rożnie?
Döner kebab: prosto z centralnej Anatolii
W Imperium Osmańskim jeszcze w XVIII wieku kebab był przyrządzany tylko i wyłącznie na rożnie poziomym. Wszystko zmieniło się w połowie XIX wieku, w centralnej Anatolii. To tutaj powstały pierwsze pionowe rożna, które zrewolucjonizowały sposób przyrządzania mięsa. Kto je wynalazł? Wersje są dwie. Jedna – ta bardziej popularna – mówi o Iskenderze Efendi z miasta Bursa, druga – o Hamdim Usta z miasta Kastamonu. Pewne jest jedno: to właśnie w połowie XIX wieku zaczął zyskiwać na popularności döner kebab, a więc ten przyrządzany na współczesny sposób.
W 1945 roku pierwszy lokal z tak przyrządzanym kebabem – podawanym w bułce – został otwarty w Istambule i stał się prawdziwym hitem wśród miejskiej elity. To tutaj stołowali się dziennikarze, a później gwiazdy filmowe, celebryci, a nawet politycy i królowie.
A jak kebab trafił do Europy? Stało się to na przełomie lat 60. i 70. za sprawą tureckich imigrantów, którzy przywieźli ze sobą to pyszne danie m.in. do Anglii, ale przede wszystkim do Niemiec. Dziś bowiem największym kebabowym zagłębiem jest Berlin.
W Polsce potrawa pojawiła się w latach 90-tych, po transformacji gospodarczej. To wówczas zaczęły do nas napływać nowinki z zachodniej Europy, także te kulinarne. A dziś? Bez lokali serwujących kebab Toruń, Kraków czy Warszawa nie byłyby takie same. To tureckie danie po prostu nie ma sobie równych!
